BİREYİN DAVRANIŞINDA SOSYAL ETKİLER
1. SOSYAL DAVRANIŞ
a.
Sosyal Psikolojinin Anlamı
Bireyin davranışlarını toplum ile
ilişkisi halinde inceleyen bilim dalına “sosyal
psikoloji” denir.
G. Gurvich “birey, toplum
içinde; toplum, birey içindedir”
-
Sosyal Psikolojinin Konusu
Sosyal psikoloji bireyin sosyal çevre içindeki davranışlarını konu alır. Bireylerin
birbirinden nasıl etkilendiklerine ilişkin soruları cevaplamayı amaçlar.
Örnek: Bir grev yürüyüşünde,
başta X durgun olmasına rağmen bir süre sonra yanındakilerin etkisiyle coşkulu
hareket etmeye başlar.
-
Sosyal Psikoloji ve Diğer Uzmanlık Alanları
Sosyal psikolojinin, deneysel, kişilik ve akademik psikoloji gibi uzmanlık
alanlarıyla ilişkisi vardır.
b.
Sosyal Etki
Bireyin toplum içindeki davranışlarının bütünü sosyal davranışları
oluşturur. Sosyal davranışların temelinde bulunan faktör ise sosyal etkidir.
-
Grup Normlarının Oluşumu
Muzaffer Şerif’in “grup normunun oluşumunu” açıklayan deneyi
-
Uyma Davranışı
S. Asch’in “uyma deneyi”
Uyma davranışını etkileyen faktörler:
- Grubu oluşturanların sayısı
- Grupta sözbirliği
- Grupta saygın ve uzman kişilerin varlığı
- Yüzyüze bulunma durumu
-
İkna Olma
Grubun, üyelerini çeşitli normlara uydurmak için başvurduğu yollardan
birine ‘ikna olma’ denir. İkna olma durumunda , mesajı verenin konumu ve kişiliği
, mesajın içeriği ve mesaj verilenin kişilik yapısı etkilidir.
-
İtaat Etme
Başkaları istediği için bireyin şöyle ya da böyle davranması ‘itaat etme’
olarak tanımlanmaktadır.
S. Milgram’ın “şok deneyi”
-
İtaati Arttıran Faktörler
-Ödül, ceza, tehdit ve durumdan kaynaklanan baskılar itaati arttırır
-İsteğin büyük yada küçük olması itaati etkiler
c.
Birey, Grup İlişkileri ve Liderlik
Bireyleri etkileşim halinde bulunan insan topluluğuna sosyal grup denir.
Geçici gruplar
Sürekli gruplar: Doğal yol / Kazanılmış Üyelik
Birincil Grup / İkincil Grup
-
Grup Üyeliğinin Önemi
Araştırmalar gruba mensup olmanın bire açısından çok önemli olduğunu
göstermiştir. Bireyin bir gruba ait olması, onun verimli,liğini arttırır, ona
güven duygusu verir.
-
Liderlik ve Çeşitleri
Otokratik Lider / Demokratik Lider
Araştırmalar, grupta demokratik liderlerin daha etkili olduğunu ortaya
koymaktadır.
d.
Tutumlar ve Sosyal Davranış
Bireyin kişilere, nesnelere, olaylara ve ortama olumlu ya da olumsuz
tepkide bulunma eğilimine ‘tutum’ denir. Önyargı ise; genellikle haklılığı
kanıtlanmamış bir tutum anlamına gelmektedir.
-
Tutumların Özellikleri ile Rolü
a. Her tutumun bir gücü, şiddeti vardır
b. Kimi tutumlar, diğer tutumları yönlendirir
c. Tutumların öğeleri arasında genellikle tutarlılık söz konusudur.
-
Tutum Kuramları
Bilişsel Çelişki Kuramı / Tutarlılık Kuramı
e.
Sosyal Algı
Bireyin, hayatınmda etkisinde kaldığı ilk izlenimlere sosyal algı adı
verilir.
2. GENÇLİK DÖNEMİ VE KİMLİK OLUŞUMU
a. Gençlik ve Ergenliğin Anlamı
Bireyin dünyaya gelişinden itibaren kimlik sahibi olmak için geçtiği
aşamalardan bi,ri ergenlik dönemidir.
b. Gelişimsel Ödevler
Gencin hayat boyunca başarılı olabilmesi için, yapması gereken işlerin,
alması gereken kararların, edinmesi gereken becerilerin tümü gelişimsel
ödevleri oluşturur.
c.
Geçiş Dönemi Olarak Ergenlik
Ergenlik, çocukluktan yetişkinliğe geçişi hazırlayan ara dönemdir. Kimilerine
göre bu çağ “deli fişek bir çağ” olarak görülmektedir. Ancak, araştırmalar
ergenlik döneminin bir kriz dönemi olmadığını gösterir
d. Kimlik Kavramı ve Kimlik Oluşumu
Çocuğun ilk dönemde örneğin anne babasını taklit etmesi, başka bir
deyişle onların yargılarını ve davranışlarını benimsemesi durumuna özdeşim kurma
adı verilir.
e. Kimlik ve Ruh Sağlığı
İnsandas
oluşa kimlik duygusu onu denetler, yargılar, davranışlarına yön verir. Kişi,
ki,mlik kargaşası yaşıyorsa sosyal ortamda sorunlar yaşar, yalnızlık çeker,
topluma uyum sağlayamaz. Gencin, kimlik duygusu kazanabilmek adına verdiği
mücadele süreci ise kimlik bunalımı olarak tanımlanır.
